TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu
Hazine ve Maliye Bakanlığının 2023 yılı bütçesi görüşmeleri
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin konuşması Hazine ve Maliye Bakanlığının 2023 yılı bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati: (2)
“Enflasyon verisi TÜİK tarafından tüm Türkiye’yi kapsayacak formda AB ve dünya genelinde kullanılan milletlerarası tarif, kavram ve formüllerle hesaplanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi başta olmak üzere memleketler arası kuruluşlar bu hesaplamaları daima incelemekte ve raporlarında TÜİK’in tüm istatistiklerinin uluslararası kriterlere uygun olduğunu defaatle ifade etmektedir”
“TÜİK’in ürettiği resmi istatistiklerin, masa başında birkaç kişilik takımla hiçbir akreditasyonu olmayan Enflasyon Araştırma Kümesi tarafından gerçekçi formda hesaplaması mümkün değildir”
“Mevcut ÜFE düzeyinin önümüzdeki periyotta TÜFE enflasyonunda öngördüğümüz düşüşü bozacak bir baskı oluşturmasını beklemiyoruz”
“İyileştirmeler her türlü alanda sayılara yansıyacak”
Nebati, büyümeden kaynaklanan refah artışının toplumun her kesimine yansımasının, hükümetleri döneminde öncelikli politikaları olduğunu belirtti. Çalışanlar ile emeklilerin maaş ve ücretlerinde sağlanan artışlara işaret eden Nebati, “Nitekim, önümüzdeki devirde bu iyileştirmeler her türlü alanda sayılara yansıyacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Gelir eşitsizliğini gösteren Gini katsayısına ilişkin eleştirilere de yanıt veren Nebati, “TÜİK, gelir dağılımı göstergesi olarak ‘hane halkı kullanılabilir gelire göre’ ve ‘eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre’ olmak üzere iki farklı prosedürle Gini katsayısını hesaplamaktadır. Hanehalkı kullanılabilir gelire nazaran Gini katsayısı kapsayıcı büyümeye yönelik uygulanan siyasetlerle 2006’daki 0,403 seviyesinden, 2019 yılında 0,387’ye geriledi, lakin 2020 yılında salgının olumsuz tesirleriyle 0,402 düzeyine yükselmiştir. 2021 yılında 0,391 düzeyine gerçek düzgünleşme gerçekleşmiş olup, muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirine nazaran Gini katsayısı ise 0,401 düzeyine düşmüştür. Her iki teknikle de hesaplanan Gini katsayısında geçmiş yıllara nazaran güzelleşme sağlanmıştır.” dedi.
Bakan Nebati, ekonomi kurumları ortasında uyum sorunu olduğu değerlendirmeleri üzerine ise Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde, İktisat Uyum Şurasının yanı sıra, Fiyat İstikrar Komitesi, Besin Komitesi, Finansal İstikrar Komitesi üzere yapılarla uyumu güçlü şeklide sağladıklarını söyledi.
Her ülkenin kendi ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran farklı siyaset ve önlemleri uygulamaya aldığını belirten Nebati, kur muhafazalı mevduat uygulamasıyla döviz kurlarında ortaya çıkan yüksek oynaklığı kıymetli derecede azalttıklarını aktardı.
“Net hata noksan kaleminde ölçülmeyen girişler düşecek”
Nebati, ödemeler istikrarı istatistiklerinde yer alan net kusur noksan kalemindeki artışa ait de açıklamada bulunurken, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ödemeler istikrarı istatistiklerinde ana unsur olarak çift kayıt muhasebe sistemi benimsenmiştir. Ödemeler istikrarının her bir süreci, o sürecin giriş ve çıkış kayıtlarını gösterecek şeklide iki başka kaleme eşit bedelde ve karşılıklı olarak kaydedilmektedir. Çift kayıt muhasebe sistemine nazaran, her ekonomik sürecin bir alacak bir de borç olmak üzere iki kaydı gerekmektedir. Bu kapsamda, cari süreçler istikrarı ile sermaye ve finans hesabı kalemlerinin toplamının sıfır olması gerekmektedir. Toplamın sıfır olmadığı durumlarda kalan fiyat net kusur ve noksan olarak hesaplanmaktadır. Yeni bilgiler ve bilgiler geldikçe istatistikler güncellenir ve bu fiyatlar net kusur noksan kaleminden düşülerek ilgili kaleme işlenir. Bu kalemin oluşmasına çeşitli faktörler neden olabilir. Bunlardan biri dış ticaret mal hareketi ve finansal periyodun vakit uyumsuzluğu, yani ihracatı gerçekleşen malın ödemesi 3 ay sonra geliyorsa, bu kalem net kusur noksanda 3 ay boyunca ‘giriş’ olarak görünür. Kimi bilgiler istatistikler geç yansır. Özel dalın yurt dışı mevduatları, Milletlerarası Ödemeler Bankası tarafından 4 ay gecikmeli yayımlanıyor. Dataların gelmesiyle net kusur noksan kalemine yansıyor.”
Anket yoluyla toplanan verilerde de ölçüm hataları olabileceğine dikkati çeken Nebati, “Buna en güzel örnek turizmdir. Gelen turistlere anketle sorularak yapılan gelir hesaplamaları tam ölçümü yansıtmamaktadır. TÜİK tarafından turizm istatistiklerinde daha yeni güncelleme yapıldı. Yarın açıklanacak eylül ayı ödemeler istikrarı bilgilerinde bu güncellemeyi göreceğiz. Bu güncellemeyle net yanılgı noksan kaleminde daha evvel tam olarak ölçemediğimiz girişler düşmüş olacak. Beyan yanlışları da tespit edildikçe güncellenerek net yanılgı noksana yansımaktadır. Bunun dışında ‘yastık altı varlık’ diye tabir ettiğimiz bankacılık dışında tutulan tasarrufların bankalara Türk lirası karşılığı satılması durumunda bu sürecin bir karşılığı ödemeler istikrarının ilgili kalemine kaydedilirken, hangi bir beyanda bulunulmadığı sürece öteki karşılığı net kusur ve noksan kalemine yansıtılmaktadır.” dedi.
Nebati, pek çok ülkede dönem dönem net hata noksan kaleminin yüksek seviyelere ulaştığını belirtirken, “2021 yılında net yanılgı noksan en yüksek olumlu olan ülke, 159,3 milyar dolarla ABD olurken, en yüksek negatif ülke olan 167,4 milyar dolarla Çin’dir.” diye konuştu. Türkiye’de öbür ülkelerin çok altında ocak-ağustos periyodunda 28,3 milyar dolarlık bir giriş gözlendiğini belirten Nebati, “Türkiye şeffaf, açık, net ne yaptığı belli olan bir ülke.” diye konuştu.
